Dùng dầu cá sai cách rất dễ gây nguy hiểm

Dầu cá là một loại thực phẩm chức năng, dạng viên có chứa rất nhiều chất bổ rất tốt cho sức khỏe, nhất là đối với trẻ em. Tuy nhiên, việc sử dụng nếu không đúng cách và liều lượng rất dễ gây nguy hiểm. Phụ huynh cần lưu ý và nắm rõ một số thông tin về những nguy hại và cách sử dụng dầu cá đúng cách cho trẻ dưới đây.

Dầu cá chứa vitamin A, D

Đây là loại dầu cá bổ sung vitamin tan trong dầu. Có 4 vitamin tan trong dầu phải được bổ sung cho cơ thể hằng ngày là vitamin A, D, E, K. Trong đó, loại dầu cá bổ sung vitamin A, D đáng nói nhất vì liên quan đến 2 vitamin mà trẻ thường bị thiếu hụt nhưng khi dùng không đúng thì dễ bị quá liều, gây ngộ độc.

Vitamin A có nhiều trong trứng, sữa, bơ, gan, thịt động vật. Vitamin A còn được tìm thấy trong thực vật, dưới dạng tiền sinh tố A (còn gọi là beta-carotene), có nhiều trong các loại rau màu đỏ, vàng hoặc xanh lục đậm. Đây có thể được xem là nguồn thiên nhiên bổ sung vitamin A rất tốt cho trẻ và khi sử dụng thì không bao giờ sợ quá liều.

Vitamin A tham gia tạo ra các mô, da, võng mạc giúp thị giác hoạt động tốt, tăng cường sức đề kháng của cơ thể chống lại các bệnh nhiễm trùng. Nếu thiếu vitamin A, trẻ sẽ bị quáng gà, khô mắt dẫn đến mù, dễ bị bệnh nhiễm khuẩn, đặc biệt nhiễm khuẩn đường hô hấp, chậm lớn...

Vitamin D có 2 dạng: vitamin D2 hay ergocalciferol hiện diện trong thực vật (nấm men và một số loại nấm) và vitamin D3 hay cholecalciferol có trong động vật (nhiều nhất là dầu gan cá biển sâu). Đặc biệt, vùng thượng bì của da chúng ta có chứa hợp chất 7-dehydrocholesterol cũng được xem là tiền vitamin D. Vai trò chính của vitamin D là tạo xương bằng cách duy trì lượng canxi và phốt-pho có sẵn trong cơ thể để hóa xương. Nếu thiếu vitamin D sẽ thiếu chất khoáng cho xương và răng dẫn đến còi xương ở trẻ và nhuyễn xương, loãng xương ở người lớn.

Vitamin A và D là 2 vitamin tan trong chất béo, cùng có mặt trong gan một số loại cá như thu, nhám… Vì thế, thông thường, để bổ sung 2 vitamin này có chế phẩm gọi là thuốc viên dầu gan cá (Cod’s Liver Oil) cung cấp cùng lúc vitamin A và D hay thuốc viên vitamin A-D. 

Cách bổ sung 2 lại vitamin A, D cho trẻ

- Khi dùng vitamin A và D phải thận trọng, không được uống quá liều vì sẽ gây ngộ độc. Nếu dùng quá liều sẽ dẫn đến thừa vitamin A, có thể gây quái thai ở phụ nữ có thai; còn trẻ sơ sinh thì bị tăng áp lực sọ não dẫn đến lồi thóp, viêm teo dây thần kinh thị giác. Dùng quá liều vitamin D sẽ gây vôi hóa nhau (rau) thai ở phụ nữ có thai; còn trẻ thì bị chán ăn, mệt mỏi, nôn ói, xương hóa sụn sớm.

- Liều lượng: hàng ngày trẻ em cần uống đủ lượng vitamin A, D với liều lượng 2.500 IU vitamin A và 400 IU vitamin D. Người lớn thì không được dùng quá 5.000 IU vitamin A/ngày và 400 IU vitamin D/ngày. Để không quá liều, nên uống theo từng đợt cách quãng, nghĩa là sau khi uống 3 tuần phải ngưng 1-2 tuần nếu muốn tiếp tục.

- Bên cạnh việc bổ sung vitamin qua đường uống, các bạn vẫn phải chú ý cho trẻ ăn đầy đủ chất béo (mỡ, dầu thực vật) và uống vitamin A, D ngay sau khi ăn để thuốc dễ hấp thu hơn.

- Không cho trẻ dùng chế phẩm vitamin A, D khi đã được cơ sở y tế cho uống vitamin A liều cao theo chương trình chống mù lòa ở trẻ do thiếu vitamin A.

Dầu cá chứa axít béo omega-3, omega-6

Omega-3 và omega-6 là 2 loại axít béo được cho là tốt cho tim mạch do người ta nhận thấy người Eskimo hiếm bị bệnh động mạch vành (động mạch vành bị hẹp bít do cặn mỡ) và dân tộc này ăn rất nhiều cá có chứa axít béo omega-3, omega-6.

Các chất này còn được gọi là DHA, được bổ sung vào cơ thể có thể làm giảm lượng triglyceride máu, làm giảm tỉ lệ bệnh động mạch vành và nhồi máu cơ tim. Hiện nay, chúng được dùng dưới dạng thực phẩm chức năng để hỗ trợ chữa bệnh. Tuy nhiên, việc có nhiều người tin vào khả năng chữa bá bệnh của các chất này và dùng không đúng sẽ có nguy cơ bị rối loạn lipid huyết, tức mỡ trong máu, trong đó có cholesterol tăng cao.

Do đó, các bạn cần loại bỏ suy nghĩ dùng dầu cá để chữa bệnh rất an toàn. Thực tế chúng chỉ có tác dụng hỗ trợ điều trị ở một mức độ nào đó. Nếu chế độ dinh dưỡng không tốt, ăn quá thừa năng lượng như nhiều dầu mỡ, uống nhiều bia, rượu hoặc đã nhuốm bệnh gọi là rối loạn lipid huyết thì dù uống bao nhiêu dầu cá vẫn bị tăng lipid huyết.

Đối với cả trẻ em và người lớn, dùng dầu cá rất có lợi bởi các vitamin và chất chứa trong đó rất cần thiết cho cơ thể. Tuy nhiên, loại thuốc nào cũng có hai mặt. Nếu sử dụng đúng sẽ có tác dụng hiệu quả, chữa đúng bệnh nhưng sẽ là có hại nếu sử dụng sai cách và sai liều lượng. Chính vì thế, cách tốt nhất là cha mẹ nên hỏi ý kiến bác sĩ trước khi cho trẻ sử dụng dụng dầu cá để đảm bảo an toàn và phát triển hợp lý cho trẻ.